БелIСА    Навіны
Русская версия
Русская версия English version
Навіны

15 сакавіка – Дзень Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь

15.03.2023

Дзень Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь – дзяржаўнае свята, якое адзначаецца штогод 15 сакавіка згодна з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26 сакавіка 1998 года № 157.

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь – асноўны закон краіны, які мае вышэйшую юрыдычную сілу і замацоўвае асноўныя прынцыпы і нормы прававога рэгулявання найважнейшых грамадскіх адносін. Канстытуцыя вызначае дзяржаўны лад, устанаўлівае прынцыпы выбарчай сістэмы, рэгулюе стварэнне органаў улады, замацоўвае правы і абавязкі грамадзян. Найвышэйшай каштоўнасцю Канстытуцыя аб'яўляе чалавека, яго жыццё.

Канстытуцыя Беларусі была прынята 15 сакавіка 1994 года. Яна ўпершыню ў гісторыі беларускай дзяржаўнасці замацавала статус рэспублікі як унітарнай дэмакратычнай сацыяльнай прававой дзяржавы, устанавіла прынцыпы дэмакратычнага ладу, прыярытэт правоў і свабод чалавека, вяршэнства міжнароднага права. Акрамя таго, Канстытуцыяй упершыню ў гісторыі краіны ў сістэме вышэйшых органаў дзяржаўнай улады прадугледжана пасада Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

У цяперашні час Канстытуцыя 1994 года дзейнічае са зменамі і дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскіх рэферэндумах 24 лістапада 1996 года, 17 кастрычніка 2004 года і 27 лютага 2022 года.

Першыя змены і дапаўненні ў Канстытуцыю былі ўнесены ў выніку праведзенага 24 лістапада 1996 года рэспубліканскага рэферэндуму, на які былі вынесены два праекты. За праект, прапанаваны Прэзідэнтам Беларусі А. Р. Лукашэнкам, прагаласавалі 70,5% ад агульнай колькасці выбаршчыкаў. За праект Вярхоўнага Савета – 7,9% ад агульнай колькасці выбаршчыкаў. На падставе вынікаў рэферэндуму Канстытуцыя была прынята ў новай рэдакцыі. У прыватнасці, былі пераразмеркаваны паўнамоцтвы паміж Прэзідэнтам, парламентам і ўрадам, пашыраны некаторыя правы і свабоды.

Наступны рэферэндум, на які былі вынесены пытанні змены і дапаўнення Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, адбыўся 17 кастрычніка 2004 года. Яго вынікам з'явілася канфіскацыя з часткі першай артыкула 81 Канстытуцыі нормы аб занятку адной і той жа асобай пасады Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь не больш за два тэрміны.

Трэці рэферэндум па пытанні ўнясення змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю быў праведзены 27 лютага 2022 года па ініцыятыве Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. На грамадскае абмеркаванне быў вынесены абноўлены варыянт Канстытуцыі, дзе было прапанавана змяніць 83 артыкулы, дапоўніць тэкст адной главой аб Усебеларускім народным сходзе і 11 новымі артыкуламі. Змены перш за ўсё закранулі пытанні дзяржаўнага ладу нашай краіны. Так, былі сфармуляваны нормы, якія вызначаюць статус, парадак фарміравання і паўнамоцтвы Усебеларускага народнага сходу, які стаў вышэйшым прадстаўнічым органам народаўладдзя.

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь складаецца з прэамбулы і 9 раздзелаў (148 артыкулаў):

Раздзел I. Асновы канстытуцыйнага ладу.

Раздзел II. Асоба, грамадства, дзяржава.

Раздзел III. Выбарчая сістэма. Рэферэндум.

Раздзел IV. Прэзідэнт, Усебеларускі народны сход,Парламент, Урад, Суд.

Раздзел V. Мясцовае кіраванне і самакіраванне.

Раздзел VI. Пракуратура. Камітэт дзяржаўнага кантролю.

Раздзел VII. Фінансава-крэдытная сістэма Рэспублікі Беларусь.

Раздзел VIII. Парадак змянення і дапаўненні Канстытуцыі.

Раздзел IX. Заключныя і пераходныя палажэнні.

 

Версія для друку 

Аб ДУ «БелІСА»  |  Навіны  |  Дзяржаўная рэгістрацыя навукова-даследчых і доследна-канструктарскіх (доследна-тэхналагічных) работ  |  Нацыянальны інфармацыйны офіс праграм ЕС па навуцы і інавацыях

Апошняе абнаўленне: 05.02.2024
Copyright © БелІСА